آزمایش گلوکز خون
نمونه:
در نظر داشته باشین که خون وریدی از دست مخالف و از داخل مایع بین عروقی گرفته شود . علت نمونه گیری از درون مایع عروقی ، برای جلوگیری از آلوده شدن نمونه است . بعد از خون گیری دست فرد باید بالا باشد تا خون دوباره به جریان عادی خود باز گردد . در این کار باید دقت زیادی کرد هر چند که کشور ما هم اقدامات لازم انجام میگیرد اما باید نهایت دقت را در خون گیری کرد چون یک نمونه گیری صحیح 50 درصد راه را روشن می کند .
دوروش اصلی برای اندازه گیری گلوکز در خون وجود دارد . یکی از این روشها که امروزه هم در بعضی از نقاط استفاده می شود اندیکاتورهای غیر اختصاصی گلوکز است که با تغییر رنگ مقادیر گلوکز به دست می آید . در این روش گلوکز با ماده رنگ واکنش و گلوکز کاهش میابد و باعث تولید رنگ می شود. این روش خطاهای زیادی داشت و امروزه به جای ان از آنزیم استفاده می کنند . دو آنزیم مهم مورد استفاده در این روش گلوکز اکسیداز (glucose oxidase) و هگزوکیناز (hexokinase) است . همانطور که در پستهای قبلی هم اشاره شد گلوکز اکسیداز در نوار ادرار وجود دارد.
۱-اندازه گیری قند خون ناشتا:Fasting Blood Sugar(FBS)
یک تست غربالگری است که برای تشخیص ابتدایی دیابت و سایر بیماری های قندی استفاده می شود نام های دیگر این تستFasting blood suger/Blood suger level/Rondom blood sugerاست.اولین نکته ضروری درباره این تست این است که فرد مورد آزمایش باید 8 الی 12 ساعت ناشتا باشد و برای شام به صرف یک غذای سبک بپردازد، و روز بعد بدون صرف صبحانه و اول وقت به آزمایشگاه مراجعه کند.البته نوشیدن کمی آب اشکالی ندارد!
برای اندازه گیری قند خون از نمونه خون وریدی بدون ماده ضدانعقاد استفاده می گردد(سرم).آزمایش در اسرع وقت باید انجام گیرد.در صورت عدم امکان انجام آزمایش،سرم نمونه باید جدا گردد و در یخچال نگهداری شود.
در صوررتی که مقدار قند خون مساوی یا بیشتر از g/dL126 باشد،آزمایش یک بار دیگر انجام می شود و اگر در نوبت دوم نیز مقدار قند خون مساوی یا بیشتر از g/dL126 باشد،ابتلا به دیابت قطعی است.(میزان نرمال گلوکز ناشتا g/dL105-70 می باشد که البته بسته به روش انجام و کیت مصرفی ممکن است متفاوت باشد)
اگر میزان قند خون ناشتا بین g/dL125-105 باشد،فرد آزمایش دهنده نه سالم است و نه بیمار.به این وضعیت اختلال در قند ناشتا می گویند.این افراد در معرض بیماری دیابت هستند و باید رژیم غذایی مناسب همراه با فعالیت منظم ورزشی روزانه داشته باشند.
۲-آزمایش تحمل گلوکز: Oral Glucose Telorance Test(OGTT)
در این آزمایش ابتدا مقدار 75 گرم گلوکز محلول در آب به فرد آزمایش دهنده می دهند و دو ساعت بعد قند خون را اندازه می گیرند.اگر مقدار قند خون مساوی یا بیشتر از g/dL200 باشد،ابتلا به دیابت قطعی است و نیازی به تکرار دوباره نیست.در صورتی که مقدار قند خون کمتر از g/dL140 باشد نتیجه آزمایش طبیعی قلمداد می گردد.اگر مقدار قند خون بین g/dL199-140 باشد،فرد دچار اختلال تحمل گلوکز است.
۳-اندازه گیری قند خون غیر ناشتا: Blood Sugar(BS)
در صورتی که فرد آزمایش دهنده ناشتا نباشد،آزمایش انجام می شود و اگر قند خون کمتر از g/dL200 باشد،نتیجه آزمایش طبیعی است و شخص سالم است.اگر مقدار قند خون مساوی یا بیشتر از g/dL200 باشد،آزمایش یک بار دیگر انجام می شود،و در صورتی که نتیجه نوبت دوم نیز مساوی یا بیشتر از g/dL200 باشد،شخص آزمایش دهنده مبتلا به دیابت است.آزمایش قند غیر ناشتا معمولا برای تشخیص دیابت مورد استفاده قرار نمی گیرد.
۴-هموگلوبین گلیگوزیله: Glycated Hemoglobin(HbA1c)
Glycation افزودن غیر آنزیمی قند به گروه های آمینی پروتئین است.HbA دارای 2 زنجیره α و2 زنجیره ß است.HbA1c به وسیله اتصال گلوکز به ناحیه N ترمینال اسید آمینه والین زنجیره بتای HbA شکل می گیرد.این هموگلوبین برای بررسی وضعیت هیپرگلیسمی در طول عمر 120 روزه گلبول قرمز به کار می رود.هموگلوبین گلیکوزیله در پاسخ به افزایش قند خون، افزایش یافته و نوع خاصی که منحصرا به گلوکز اتصال می یابد به نام HbA1c یعنی شاخص برتر بیماری دیابت،مورد استفاده قرار می گیرد.
آزمایش سنجش HbA1c اگر چه برای تشخیص دیابت شیرین مفید نیست اما برای ارزیابی کنترل طولانی مدت دیابت و چگونگی روند درمان آزمایش بسیار مفیدی است.در واقع غلظت هموگلوبین HbA1c منعکس کننده میانگین غلظت گلوکز خون در طول 6 الی 8 هفته اخیر می باشد.
تست های آزمایشگاهی از گلوکز خون
ازگلوکز خون می توان تستهای زیر را انجام داد :
- تست fasting blood sugar یا قند خون ناشتا
- تست urine glucose گلوکوز ادرار
- تست two-hr postprandial blood sugar یا گلوکز دو ساعت بعد از غذا
- تست oral glucose toleranc یا تحمل گلوکز خوراکی
- تست intravenous glucose tolerance یا تحمل گلوکز درون عروقی
- تست glycosylated hemoglobin یا هوگلوبینه گلیکوزیله ((HbA1C)
- تست برای مانیتورینگ مریض
واسه خاطر احترام به خواسته ی دوستای آزمایشگاهیمون تو دانشکده پیراپزشکی تبریز اینو بگم که قسمتایی از مطلبواز وبلاگ اونا درآوردم.
نمایی از دانشکده ی پیراپزشکی ارومیه